Bart Verschaffel gives Bcafé lecture on 'loci amoeni'

"Een (betekenisvolle) omgeving krijgt esthetische kwaliteit wanneer de gelukte structurering van het samenspel van Plek en Wereld ook nog Bildfähig of ‘beeldig’ is: wanneer een omgeving aan de esthetische blik een ‘beeld’ suggereert. De esthetische blik – dat wil zeggen: de toegespitste aandacht die de onmiddellijke verschijning van de dingen isoleert en op zichzelf waardeert – is dan niet gericht op abstracte schoonheid – schoonheid als dusdanig – maar op concrete schoonheid – op schoonheid die een plek toekomt. Wanneer esthetische kwaliteit zo gedragen wordt door betekenis, en die betekenis niet enkel gevat of beleefd wordt, maar ook verschijnt, en op de een of andere wijze als dusdanig gezien wordt, is de vraag welke omgevingen een dergelijke figurativiteit toekomt en de verbeelding wekken – als ‘besloten tuin’ of als ‘landschap’, als veduta of als ‘subliem stadspanorama’ gezien worden – en welke rol ontwerp- en planningsbeslissingen daartoe bijdragen.

Wat verschaft een betekenisvolle omgeving beeldwaarde? Een beeld is geen afbeelding, geen parasitaire verdubbeling van wat bestaat, maar – geformuleerd in termen van de middeleeuwse beeldtheorie – bemiddelt tussen het zichtbare en het onzichtbare, en betrekt wat ‘hier’ is op wat men zich enkel kan voorstellen. Het beeld verbeeldt. Dat verbeelden is, eerst, formeel, een zaak van framing – van het insluiten en openen van een (beeld)ruimte. Er zijn inderdaad voldoende architecturale en landschappelijke ontwerpmiddelen om ruimte te omschrijven, en doorgangen en zichten te maken: om ruimtelijke ‘kamers’, ‘deuren’ en ‘vensters’ te maken. De verbeelding is echter vervolgens, inhoudelijk, een zaak van het betrekken van de plaats op een topos – op een bekend en herkenbaar basisbeeld, bezet met verlangen, van wat (voor ons) een sterke of ‘lieflijke plek’ is."

Read the full essay 'Loci Amoeni - De esthetiek van plaatsen' here.

Thank you for this lecture and your inspiring insights, Mr Verschaffel!